De belichtingscompensatie is een onderdeel dat tegenwoordig op elke moderne camera wel aanwezig is. Een handig middel om je foto’s beter te maken en creatiever met de belichting experimenteren.

Soms wil je namelijk helemaal geen correcte belichting maar geef je er de voorkeur aan om de foto lichter of donkerder te maken. In zo’n situatie komt de belichtingscompensatie of belichtingscorrectie om de hoek kijken. Wat is dat nou precies en wat kun je hiermee. In dit artikel leg ik in het kort uit hoe je de belichtingscompensatie kunt toepassen en jezelf eigen kunt maken.

1. Waarom belichtingscompensatie gebruiken?

Tenzij je de camera helemaal handmatig instelt bepaalt de camera de belichting van je foto. In een ideale situatie zou iedere opname die we maken met onze moderne spiegelreflexcamera helemaal perfect belicht zijn. Helaas bestaat die ideale situatie niet en misschien dat maar ook beter ook. Fotograferen zou dan opeens wel heel makkelijk worden en bijna iedereen noemt zich tegenwoordig al fotograaf ;-).

Of we onze camera nu in een automatische stand zetten, diafragma voorkeuze of sluitertijd voorkeuze het zal altijd nodig zijn correcties aan te brengen. Het lichtmeetsysteem van je camera is namelijk niet optimaal en heeft zijn beperkingen. Om die beperkingen te kunnen beheersen kun je in de semi-automatische stand de belichtingscompensatie inzetten.

2. Je camera heeft beperkingen.

Het lichtmeetsysteem van je camera gaat (net als een losse lichtmeter) uit van een neutrale waarde. Per slot van rekening moet er toch een soort van gemiddelde zijn waar zo’n systeem zich op kan baseren. Of het nu gaat om opvallend licht dat je met een losse lichtmeter meet of over reflecterend licht, beide systemen meten een gemiddeld van 18% grijs. Deze neutrale midden-grijs meting zorgt ervoor dat er een diafragma en/of sluitertijd wordt bepaald bij een gegeven ISO-waarde. Zijn alle kleuren en reflectiewaarden van je onderwerp bij elkaar opgeteld, vermenigvuldigd en gedeeld ongeveer dit midden-grijs, ga je naar huis met een perfect belichte opname. Helaas gaat het dus niet zo makkelijk.

Wie om zich heen kijkt zal opvallen dat onze wereld niet uit een gemiddelde van 18% grijs bestaat. Overal zie je variaties, contrasten en lichtverschillen die de nodige uitdagingen vormen. Maar goed ook anders zou de wereld een grauwe leefomgeving zijn waarin we weinig bijzonderheden hadden om te fotograferen. Een bruidsjurk zo bijvoorbeeld grauw grijs worden in plaats van het mooie witte contrast met de omgeving in je bruidsfotografie. Hetzelfde zou gebeuren met prachtige sneeuwlandschappen of besneeuwde bergtoppen. je camera heeft dus de nodige beperkingen die we de belichtingscompensatie kunnen oplossen.

3. De [+/-] knop op je camera.

Vandaag de dag is bijna elke camera wel voorzien van een zogenaamde correctie knop om de gemeten lichtwaarde te corrigeren. Met deze correctie knop ben je in staat voor de opname een correctie te maken en hiermee zwart als zwart weer te geven en wit als wit. Per camera fabrikant kan het symbool bij deze zgn. correctieknop verschillen Meestal geeft men deze knop aan met een + / – symbool zoals in de onderstaande afbeelding. Mocht je deze knop niet kunne vinden check dan een het menu van je camera. Nog niet gevonden? Misschien dat de gebruiksaanwijzing een oplossing kan zijn;-)

[fblike]

De belichtingscompensatie staat aangeduid met een + / – symbool op je camera.

Bekijk ook mijn Portfolio

4. Onderbelichten en overbelichten

Met deze correctie knop kunnen we de gemeten waarde van de lichtmeting corrigeren naar + / – (plus of min). Je zou ook kunnen zeggen dat we de foto kunnen overbelichten of onderbelichten. Op die manier maken we sneeuw niet grijs maar wit en een hond niet grijs maar zwart. We hebben namelijk net geleerd dat de lichtmeter van camera namelijk alles vertaald naar een midden-grijs van 18% grijs. Door een correctie door te voeren naar de + / – corrigeer je dus de lichtmeter naar de werkelijk kleuren. Hoeveel correctie we moeten toepassen is afhankelijk van hoe wit of hoe zwart het onderwerp is.

5. Corrigeer op de lichtmeter

Deze belichtingscompensatie functieknop geeft je de mogelijkheid om de gemeten waarde te corrigeren tussen +3 en -3 stops. Natuurlijk gaan we er dan wel vanuit dat je de naald van de lichtmeter op 0 gecorrigeerd. Het effect en de hoeveel compensatie je wilt (de meeste camera’s kun je ook zo instellen dat de stappen per 1/3e gaan). Hoe meer naar links (van 0 naar -2), hoe donkerder het beeld, hoe meer naar rechts (van 0 naar +2) hoe lichter het beeld. De compensatie komt met een prijs. zoals in bijna alles met fotografie is het een compromis, hoe lichter je het beeld maakt, hoe langer de sluitertijd wordt. Je loopt dan de kans dat je bewegingsonscherpte krijgt doordat de sluitertijd te lang wordt om de camera nog in de hand te houden.

Corrigeerde naald van de lichtmeter op O uit en draai hem daarna naar de - of de +

6. Gebruik je histogram voor meer zekerheid.

De lichtmeter van je camera is vrij makkelijk voor de gek te houden. Daarbij bepaald de manier van lichtmeten ook enkele randvoorwaarden. Er zit namelijk verschil tussen de manier van lichtmeten doordat je dit kunt uitvoeren in de standen; meervelds, centrum of een spotmeting. Als je de juiste belichtingsdriehoek hebt en in de semi professionele stand fotografeert kun je met de belichtingscompensatie compenseren. Doordat je lichtmeter hierdoor niet geheel een zuivere weergave geeft is het verstandig om het histogram te gebruiken als leidraad.

Veel camera’s kunnen een histogram tonen op het camerascherm. Deze grafiek geeft nuttige informatie over de belichting van je foto. Overbelicht, correct belicht of onderbelicht kan worden uitgelezen. Het histogram geeft alle lichtintensiteiten weer die de camera kan vastleggen. Dit noem je het dynamisch bereik van de camera. Uiterst links worden de donkerste partijen, de schaduwpartijen weergegeven. In het midden, de middentonen, worden uiterst rechts de helderste partijen, de hoge lichten, weergegeven. Meer informatie over het histogram kun je lezen in mijn fotografie cursus in het fotoblog van deze website.

7. Wees creatief en experimenteer

Belichtingscompensatie is iets wat je vrij snel onder de knie kunt krijgen. Het toepassen van ‘Stops’ is ook iets wat je vrij makkelijk kunt toepassen. Wanneer je belichtingscompensatie gaat toepassen en met welke hoeveelheid dat is echter aan de fotograaf zelf. Iedereen heeft en persoonlijke smaak en belangrijker nog, creativiteit. Voel je dus vooral niet beperkt om er een middag of avond op uit te gaan met niks anders dan het doel; belichtingscompensatie uitproberen.

Je zult merken dat je in situatie’s als landschappen met veel waterreflectie geneigd zult zijn om onder te belichten. Een portret tegen een lichte achtergrond ga je juist overbelichten en een zonsondergang krijgt weer meer diepte door onderbelichting. Zo een paar tips die je kunnen helpen mooiere foto’s te maken met belichtingscompensatie. Tip: fotografeer je in de manuele stand dan heeft belichtingscompensatie weinig nut. Je zult dan aan de hand van je belichtingsdriehoek zelf op zoek moeten naar een jusite instelling. gebruik belichtingscompensatie met de +/- functiestop alleen in de semi-automatische modus.