Het is een van de meest tot de verbeelding sprekende technieken om een niet bestaande wereld in beeld te brengen. Het rondslingeren met brandend staalwol levert spectaculaire creaties op en maakt van een ordinair landschap iets compleet onverwachts.
Hoe creëer je nou zo’n enorme brandend staalwol vonkenregen? En waardoor krijg je die prachtige magische vormen, terwijl het in de werkelijkheid er helemaal niet zo uitziet als op deze foto’s. Lees hier wat staalwol fotografie is en hoe je op een verantwoorde manier een vonkenregen maakt. Je hebt er helemaal niet veel voor nodig en het is makkelijker dan je denkt
Zoals gezegd heb je brandend staalwol nodig maar daarnaast zijn er ook nog wat andere attributen en instellingen die de juiste combinatie vormen voor deze vorm van fotografie. In deze blog geef ik jullie een korte expert cursus hoe je het zelf kunt doen en wat je nodig hebt om de meest prachtige vormen te fotograferen. Kan iedereen het? Nee, niet iedereen heeft de juiste spullen maar wel iedereen kan het leren! Laten we gauw eens kijken hoe we op een juiste en veilige manier branden staalwol rondslingeren.
NACHTFOTOGRAFIE
Wie iets met lange-sluitertijd-fotografie wil gaan doen komt al gauw uit bij nachtfotografie of gaat dure filters aanschaffen. Met deze filters kun je dan overdag lange sluitertijden en beweging in je foto’s vastleggen. Deze laatste techniek is meestal niet een van de goedkoopste en vraagt om de nodige investeringen. Brandend staalwol is echter een leuk alternatief voor de klassieke lightpainting methode en is zelfs ook met elkaar heel creatief te combineren.
Lightpainting is geweldig, omdat je niet met je eigen ogen kunt zien hoe het resultaat zal worden. Dat zie je pas terug als je op je camera kijkt. Het blijft dus altijd een verrassing! Je kunt een niet bestaande wereld creëren of deze wereld combineren met de werkelijkheid. Hoe jij zelf de mooiste en spannendste lichtkunstwerken kunt maken.
LIGHTPAINTING
Jouw camera registreert het licht. Daarom zie je die lichtstrepen van bewegende auto’s of fietsers tijdens de nacht als je fotografeert met een long exposure. Light painting is hetzelfde principe, alleen ben jij degene die het licht regisseert. Je hebt zelf in de hand wat je wil laten zien. Fotografeer met een lange sluitertijd van bijvoorbeeld 10 of 20 seconden of nog langer. Gedurende deze tijd zal elke beweging met een lichtbron geregistreerd worden
Met brandend staalwol slingeren gaat dat eigenlijk niet veel anders alleen komen daar wel een aantal risicovolle factoren bij. Zo zal niet iedereen het accepteren dat je met een brandend voorwerp midden in de nacht op de meest vreemde locaties bezig bent. Voor jezelf zal het er misschien niet zo vreemd uitzien maar iemand die minder bekend is met deze techniek kan het er bevreemdend en angstaanjagend uitzien.
Wees je dus bewust van de omgeving en zorg van te voren voor toestemming of neem voorzorgsmaatregelen! Ga niet in een hete zomerperiode op het lumineuze idee komen om tussen het uitgedroogde gras te gaan slingeren met brandend staalwol. Ook al neem je een fles water of een brandblusser mee, de vraag blijft of je dan nog wel in staat bent om de situatie onder controle te krijgen.
VEILIGHEID
Veiligheid is altijd belangrijk als je je bezig houdt met staalwol fotografie. De vonken schieten overal heen en een klein brandje gaat dan al snel over tot een iets groter brandje. Denk daarnaast ook aan je kleding. Trek geen kleren aan die brand gevoelig zijn, draag een veiligheidsbril en zorg ervoor dat er geen vonken in je nek terecht kunnen komen. Denk ook aan je lens. Als er een vonkje tegen je lens aan komt, dan kan dat in het glas van de lens branden. Wees je bewust van de mogelijke risico’s en gevaren.
Het beste wat je kunt doen is samen met iemand anders op pad gaan om brandend staalwol te fotograferen. Het voordeel daarvan is ook dat je gelijk een ‘vuurdraaier’ tot je beschikking hebt! Neem je een collega fotograaf mee of een cursist dan hebben jullie gelijk de mogelijkheid om elkaar af te wisselen. Een ander bijkomend voordeel is dat je gelijk een extra paar ogen op het gebied van veiligheid hebt. Ook is het handig om samen op pad te gaan zodat er iemand op de omgeving kan letten. Als het donker is zie je namelijk niet gelijk of er een wandelaar of fietser aankomt of in de buurt is Laat staan of er een nieuwsgierige buurtbewoner komt kijken waarvan jullie de aandacht hebben getrokken met die rondslingeren vonkenregen.
LOCATIE
De locatie is bij brandend staalwol fotografie het belangrijkst, omdat je het hiermee een extra dimensie kunt toevoegen. Het zal je foto spannender maken maar je kunt de omgeving ook als onderdeel van een ‘verhaal’ gebruiken. Wat wil je de kijker vertellen en waar kijkt men naar. Een vonkenregen tegen een zwarte achtergond kan mooi zijn, maar meestal ben je gauw uitgekeken. Wees je dus bewust van de locatie en gebruik de omgeving in de fotografie.
Je kan staalwol draaien in een kleine ruimte waardoor de vonken bijvoorbeeld via een muur wegspatten of bij het water waar je de vonken in ziet verdwijnen met reflectie.
Daarnaast is het natuurlijk ontzettend gaaf om het in een stedelijke omgeving te doen. Denk hierbij maar een aan viaducten, fietstunnels, havens, winkelstraten en moderne architectuur met veel staal en glas. De mogelijkheden zijn eigenlijk onbeperkt en de resultaten zijn al gauw verbluffend.
Naast de locatie is het tijdstip waarop je gaat fotograferen ook een extra dimensie waarmee je kunt spelen. Bij de onderstaande foto hebben we bijvoorbeeld tijdens de zonsondergang en het ‘blauwe uur’ brandend staalwol staan rondslingeren. De kleuren in de foto maken het verhaal compleet en geven een extra ‘Punch’ aan je foto. De locatie of het landschap waarin je fotografeert speelt op deze manier een extra rol in het verhaal dat je wilt uitbeelden. Een handige app die je helpt met het voorspellen van de zonsondergang is bijvoorbeeld Photopills.
7 STAPPEN CURSUS
Wie mijn blog eens beetje leest en volgt weet dat ik graag met een overzichtelijk stappenplan werk. In 7 stappen zal ik ook nu de juiste tools, tips & tricks en de perfecte instellingen voor jullie samenvatten. Met deze gratis online fotocursus kun je voortaan zelf of met elkaar aan de slag om de meest waanzinnige brandend staalwol foto’s te maken.
Wil je echter een keer met mij mee en ‘hands on’ meer uitleg en praktische informatie meekrijgen? Neem dan eens een kijkje in een van mijn workshop fotografie mogelijkheden en boek vandaag nog een cursus brandend staalwol fotografie op locatie!
1) – WAT HEB JE NODIG ?
Het materiaal begint natuurlijk met een camera die je handmatig kunt instellen. Dat hoeft niet gelijk een professionele te zijn. Met een smartphone kun je ook het nodige en daarvoor hoef je alleen even in de gebruiksaanwijzing van de mobiel te duiken. Google wil ook wel eens uitkomst beiden wanneer je de gebruiksaanwijzing kwijt bent 😉
Verder is misschien wel het belangrijkste een statief. Ook dat is geen must maar maakt het allemaal wel een stuk makkelijker! Je hebt namelijk een stabiele situatie nodig waarbij je camera absoluut stil staat over meerdere seconden. Elke beweging zal ervoor zorgen dat je foto onscherp gaat worden of compleet mislukt. Ook hier zijn er voor elke situatie passende oplossingen. Zo kun je voor een paar tientjes als een mini statief voor je smartphone kopen die de klus weet te klaren. Het nadeel van een mobiel is namelijk dat je die niet op de grond rechtop kunt zetten zodat die stil blijft staan.
Heb je een compactcamera, spiegelreflex of systeemcamera dan kun je ook zelf aan de knutsel gaan. Wil je er niet teveel geld aan uitgeven dan kun je zelf een rijst- of pittenzak maken die je gebruikt als ondergrond om je camera stabiel ergens op te zetten. Voordeel van deze oplossing is ook dat je deze ‘rijstzak’ kunt gebruiken voor andere fotografie onderwerpen. En natuurlijk kun je de camera ook op de grond zetten of op een muurtje om een stabiele situatie te creëren. Het voordeel van een statief is echter wel dat je minder afhankelijk bent en makkelijker in elke situatie de juiste oplossing bij de hand hebt.
2) – WAAR MOET IK OP LETTEN?
Belangrijkste wat ik jullie hier mee wil geven is natuurlijk veiligheid. het zijn duizenden zeer hete vonken die overal in het rondslingeren. Er is dus zeker een risico op ongelukken en brandgevaar met al dat rondspattend brandend staalwol. Het is dus zeer belangrijk om je hier bewust van te zijn, vandaar dat ik hier nog extra nadruk op willen leggen!
Zorg ervoor dat je in een veilige omgeving staat waar je geen (bos)brand of andere schade aan de natuur of bezittingen van anderen kan veroorzaken. Daarnaast is de kleding die je gaat dragen ook van belang! Zorg voor veilige brandwerende kleding, handschoenen, hoofd- en oogbescherming.
Het beste kun je zwarte handschoenen (leer) en zwarte, katoenen kleding. Het voordeel van die zwarte kleding is gelijk, dat ze zo min mogelijk opvallen in de foto. Als veiligheidsbril kun je natuurlijk gewoon een vuurwerkbril gebruiken die vrij makkelijk te vinden zijn. Ben jij brildragend? Denk dan niet dat je eigen bril bescherming zal bieden tegen de vuurvonken. Je zult namelijk niet de eerste zijn die met zogenoemde ‘laspitten’ bij de opticien komt omdat er kunststof glazen in je bril zitten.
Verder doe je er natuurlijk verstandig aan om ook voor je fotolens een beschermbril te gebruiken. Hiervoor kun je verschillende voorzet lensjes en UV filters krijgen die je op de lens kunt schroeven als een extra veiligheidsbril ter bescherming van je dure lenzen.
En het belangrijkste advies: houd je hoofd erbij, ook al doe je het voor de zoveelste keer!
3) – HOE MAAK JE BRANDEND STAALWOL?
Je zou denken dat staal of ijzer als materiaal moeilijk ontvlambaar zou zijn maar niks is minder waar. Staalwol bestaat uit hele fijne draadjes staal of ijzer, zo dun dat het bij elkaar gevouwen een wollig bolletje vormt. Staalwol dus! Een bijzonder eigenschap van staalwol is dat het brandbaar is. Dat zou je niet verwachten, het is immers gemaakt van een onbrandbare vaste stof, staal of ijzer! Het bewijs is zo geleverd. Neem een plukje staalwol – zonder zeep – en steek het aan met een lucifer of aansteker. Het brandt!
Net als bij gewoon schuurpapier is staalwol verkrijgbaar in verschillende grofheden, van grof tot heel fijn. Ook is het te koop met zeep erin zodat je er ook gewoon mee kunt schoonmaken en ontvetten. Door de fijnheid en hardheid van de staaldraadjes kun je er goed mee schuren of schoonmaken. De krasjes die het schuren met staalwol veroorzaakt zijn zo klein dat er een glad en schoon oppervlak ontstaat. Je kan er dus mee polijsten.
Voor verbranding heb je drie dingen nodig,
- brandstof
- zuurstof
- ontbrandingstemperatuur
Door staalwol te verhitten – door het aan te steken – treedt er een chemische reactie plaats waardoor er ijzeroxide ontstaat. Deze reactie zien we als verbranding van staalwol. Verbranding geeft licht en de verbranding van staalwol geeft – gedurende een beperkte tijd – heel veel licht. De verbrandingsreactie is fel en hevig maar duurt niet lang. Heel geschikt om er lightpainting mee te doen.
4) – WAARMEE GAAN WE SLINGEREN?
Koop een pak staalwol van de fijnste soort. De draadjes moeten heel dun zijn. Het is goedkoop en te koop bij iedere bouwmarkt. Let op dat er geen zeep in zit, het moet pure staalwol zijn. Meestal is fijn staalwol verkrijgbaar in 4 gradaties van 0 tot 0000. Ze kunnen allemaal makkelijk vlam vatten van een vonk of 9v batterij, zelfs als het nat is. Elke gradatie heeft zijn eigen creatieve eigenschap maar voor het meest optimale effect gebruik ik het liefst de extreem fijne 0000 variant met een een draaddikte van 0.025mm
In de volgende stap duiken we van de bouwmarkt de keuken in voor een houder waar de staalwol in kan. Een garde (slagroomklopper) van metaal is hiervoor prima te gebruiken! Ook zou je een stuk kippengaas kunnen vormen tot een bal waarin je het Staalwol weet te proppen. Het lastige hieraan is wel dat je elke keer weer het kippengaas uit elkaar moet vouwen om opnieuw te kunnen gebruiken. Je kunt van te voren natuurlijk ook allemaal losse bolletjes maken maar dat vraagt om de nodige voorbereiding. Het voordeel van een garde is toch wel dat je hem steeds opnieuw weer kunt hergebruiken.
NIET VERGETEN
Nadat we de keuken en de bouwmarkt onveilig hebben gemaakt kunnen we nu de hond plagen door eventueel zijn hondenriem te gebruiken. Je mag natuurlijk ook een ketting of een stuk staaldraad gebruiken. Het belangrijkste is dat het flexibel is en geen brand kan vatten. Tenslotte moet je de garde gevuld met staalwol eraan kunnen vast monteren zonder dat het de grond zal raken. Controleer je materiaal voor elke draai; is het draad nog heel, kan er niets losschieten, staan er geen mensen in de richting waarin ik ga slingeren en is alles veilig?
Steek met een aansteker of een 9V batterij het staalwol aan en draaien maar! Schrik niet, in het begin kan je vanwege het geluid en het aantal vonken dat eraf vliegt onder de indruk zijn. Bouw het dus langzaam op zodat je bewuste bent hoe het staalwol zich gedraagt.
TIP: Hou de batterij en het staalwol zo ver mogelijk bij elkaar uit de buurt, vooral tijdens het meenemen. Het laatste wat je wilt is dat het staalwol gaat ontbranden in je tas, want bij het kleinste contact met de batterij ontbrandt het staalwol
5) – WELKE INSTELLINGEN GEBRUIKEN?
Als je met lange sluitertijden aan de slag gaat, betekent dat je een statief moet gebruiken. Verder zet je de camera op de zelfontspanner. Dan is er twee seconden vertraging tussen wanneer je op de ontspanknop drukt en wanneer de daadwerkelijke foto word gemaakt. Zo voorkom je trillingen die kunnen zorgen voor bewegingsonscherpte. (Je kan ook gebruik maken van een draadontspanner of afstandsbediening)
Fotografeer bij voorkeur met een groothoeklens om zoveel mogelijk van de vonkenregen en de omgeving te kunnen vastleggen. Zet je diafragma op minimaal f 8 voor meer scherpte en je ISO zo laag mogelijk. (ISO 100 of 200) Afhankelijk van je omgeving gebruik je een sluitertijd variërend van 10 of 20 seconden. Schiet bij voorkeur je foto’s in RAW voor het beste resultaat of om achteraf de witbalans nog te kunnen aanpassen. In Lightroom is dit gemakkelijk op te lossen. je kunt onder andere ook de belichting aanpassen, de hooglichten, schaduwen, contrasten, levendigheid en verzadiging.
TIP: Beschik je over beeldstabilisatie in de lens of in de body van je camera? Zet deze dan bewust uit! Je camera zal namelijk bij een lange sluitertijd trillingen gaan compenseren die er door het gebruik van een statief juist NIET zijn. Voorkom hiermee dat je foto weer onscherp gaat worden.
6) – WAAROM KAN IK NIET SCHERPSTELLEN?
Probeer je scherp te stellen op de persoon die gaat draaien maar wil in de autofocus dat maar niet lukken? Dat komt eigenlijk doordat je te weinig licht hebt waarop je camera kan scherpstellen. Een vrij simpele oplossing daarvoor is het gebruik van een zaklamp.
Met de zaklamp zorg je ervoor dat het punt waar je van plan bent te gaan slingeren uitgelicht gaat worden. Je autofocus (AF) heeft dan weer genoeg licht om schep te kunnen stellen. Eenmaal scherpgesteld zet je de AF uit!! Natuurlijk moet je nou niet meer de afstand van de camera en het onderwerp gaan veranderen ander kun je weer opnieuw beginnen. 😉
Heb je het voordeel van een ‘vuurdraaier’ dan laat je die op zijn plek staan en licht die persoon uit of laat hem zelf een zaklamp vasthouden zodat je hierop kunt scherpstellen met de autofocus. Ook nu gaat de AF uit!
Door het gekozen diafragma en het uitzetten van de autofocus, wordt de rest van de vonkenregen nu vanzelf scherp. Iedere lens beschikt namelijk over een zogenoemde ‘sweet spot’. Op dit bepaalde diafragma levert de lens de beste scherpte. Vaak ligt de sweet spot bij de meeste lenzen tussen f/8 en f/11 en presteren vrijwel alle camera’s zeer goed hierbij.
7) – HET FOTOGRAFEREN!
Ja,… en dan het moment waar we het natuurlijk allemaal om doen. Het fotograferen van brandend staalwol kan beginnen! Lightpainting betekent letterlijk ‘tekenen met licht’. Het is een ontzettend leuke vorm van fotografie waar een portie geduld en creativiteit om de hoek komen kijken! vergeet dus vooral niet om te experimenteren en daag jezelf uit om de meest waanzinnige ideeën te realiseren.
Je kunt bijvoorbeeld ook je brandend staalwol fotografie combineren met ‘off camera flash’ oftewel strobistfotografie. Dit kun je bijvoorbeeld toepassen als je een model wilt uitlichten. Je moet daarvoor flitsen op het tweede gordijn. Dit houdt in dat de reportageflitser pas flitst, vlak voordat de sluiter weer dicht gaat. De combinatie van flits en lightpainting vergt oefening en vooral veel snelheid. Het model moet ontzettend stilstaan terwijl jij met een lichtbron ‘tekent’ en je moet zelf uit beeld zijn voordat de flitser afgaat. Dit voorkomt dat je zelf zichtbaar bent op het beeld door het sterke licht van de flits.
En dan heb je natuurlijk ook nog de mogelijkheid om met allerlei lichtvormers een combinatie te maken tussen het fotograferen van brandend staalwol, strobistfotografie en lightpainting. laat staan dat we het ook nog gaan hebben over filters, gekleurde gels en andere vormen van fotografie die je hierbij kunt toepassen. Het belangrijkste? Vergeet vooral niet te genieten en lol te hebben aan deze spectaculaire manier van fotograferen.
Durf te experimenteren en gebruik een losse flitser. 
Gebruik gekleurde gels of led verlichting om te varieren
