Wie een beetje rondsnuffelt op het internet zal opmerken dat er steeds meer fotograferen experimenteren of zich bezig houden met lange sluitertijd fotografie. Het fotograferen met ‘long exposure’ neemt de laatste jaren een steeds grotere vlucht en dat is eigenlijk best simpel te verklaren.
Door de komst van betaalbare camera’s komen er ook steeds meer enthousiastelingen in aanraking met deze techniek. Het fotograferen met een lange sluitertijd is leuk om te doen en levert al snel creatieve resultaten op. Om tot een beetje lange sluitertijd te komen moet je er wel wat voor over hebben. Je bent over het algemeen op onmogelijke tijden aan het fotograferen en aangewezen op de uren in de avond of ochtend, in de schemering of zelfs in de nacht. Gelukkig kun je ook overdag tot een lange sluitertijd komen door gebruik van neutraal grijsfilters maar dat vraagt om een andere uitleg die je elders in mijn blog kunt lezen.
Leer de basis van fotograferen.
Wie wat verder in de techniek van de lange sluitertijd duikt zal ontdekken dat het een vorm van fotografie is die je terug neemt naar de basis van fotografie. Je wordt volledig teruggegooid op de manuele stand van je camera en daar beginnen veel fotografen te hyperventileren en af te haken. Deze ‘fotografen’ houden het dan ook bij een paar ‘lucky shots’ en verdiepen zich verder niet meer in de techniek. Wie nu besluit dit artikel verder te lezen zal merken dat het eigenlijk best wel meevalt om een lange sluitertijd foto te maken. We gaan inzoomen op de basis van het fotograferen met lange sluitertijd en je zult zien dat het eigenlijk helemaal niet zo moeilijk is.
Creativiteit is soms letterlijk schrijven met licht
1- Zoek inspiratie voor het fotograferen met een lange sluitertijd!
Je kunt lange afstanden afleggen en door heel Nederland reizen om de ideale locatie te vinden. Neem van mij aan, vaak ligt de beste locatie gewoon ergens om de hoek. Kijk in je eigen stad, dorp, gehucht of op het industrieterrein iets verderop voor een locatie die je in beeld kunt brengen. Het verschil om een goede foto te maken is je eigen creativiteit en daarmee maak je iets alledaags juist uniek! Ga de uitdaging met jezelf aan en laat je inspireren op het internet, boeken, magazines of op social media.
Combineer je inspiratie met alledaagse onderwerpen in je eigen omgeving en maak een foto in je eigen stijl. Visualiseer wat je voor ogen hebt en bezoek een fotolocatie meerdere keren. Licht, weer en de seizoenen maken de omstandigheden van diezelfde locatie elke keer weer anders. Blijf vooral proberen, experimenteren en vergeet vooral jezelf tussendoor niet te motiveren! Blijf zoeken naar het ‘perfecte plaatje’ wat je in gedachten hebt geef niet op! Je zult merken dat jij het ook in je hebt om die ene foto te maken die anderen weer zal inspireren!
2- Wat is een camera zonder statief
Gewoon een camera die je kunt gebruiken toch? Ja hoor, alleen laat je een wereld aan mogelijkheden onbenut en haal je niet het maximale uit je camera. Wie met een lange sluitertijd wil fotograferen heeft zonder uitzondering een degelijk statief nodig. Doordat je fotografeert met sluitertijden van minuten en soms zelfs uren wil je elke trilling voorkomen. Het is belangrijk dat je camera op een stevige basis opgesteld staat om invloeden van wind of andere omstandigheden weerstand te bieden. Statieven zijn verkrijgbaar in allerlei soorten en maten en ze zijn er van goedkoop tot duur. Zelf was ik drie statieven verder voordat ik mijn favoriete statief gevonden had dus zorg dat je niet de eerste beste aanschaft.
Een goed statief is stevig, mobiel, praktisch en multifunctioneel in het gebruik! Het statief moet zwaar genoeg zijn om bij eventuele wind stabiel te blijven. Onderschat dit aspect niet; de geringste wind veroorzaakt direct trilling wanneer je camera op de hoogste stand van je statief staat. Een zandzakje kan al wonderen doen om het statief te stabiliseren. Het minst stabiele deel van het statief is trouwens de middenkolom, probeer het gebruik hiervan dan ook zoveel mogelijk te vermijden. Je kan het statief het beste zo neerzetten dat één van de drie poten in het verlengde van de lens staat. Op deze manier staat het statief het stevigst.
Een foto als deze, met een sluitertijd van een paar minuten, was nooit mogelijk zonder een goed statief te gebruiken.
3- Voorkom elke trilling die je foto onscherp kan maken.
Om trillingen te voorkomen is het niet alleen voldoende om een statief te gebruiken. Wanneer je de ontspanknop indrukt ontstaan er ook kleine trillingen die je op de camera kunt overbrengen. Er zijn verschillende methodes om dit op te vangen maar het makkelijkst is om een afstandsbediening te gebruiken. Door op afstand te werken hoef je de camera niet aan te raken wanneer je wilt afdrukken.
Mocht je nou niet die afstandsbediening tot je beschikking hebben dan is er altijd nog de oude vertrouwde draadontspanner. Een andere manier om trillingen te voorkomen door aanraking is te werken met de zelfontspanner. De camera wacht in dat geval enkele seconden met het maken van de foto, zodat je eigen trilling van het aanraken van de camera geen effect meer heeft. Een handig hulpmiddel die dus breder inzetbaar is dan alleen voor een zelfportret of een gezinsfoto waar jezelf ook op wilt staan.
Een andere belangrijke tip is om je zoeker of oculair af te sluiten. Door de lange sluitertijd ontstaat er een soort van licht lekkage die lelijke witte vlekken in je foto kan veroorzaken tot zogeheten ghosting kan lijden. Gebruik het kapje dat bij een camera geleverd wordt of een speciaal klepje in je zoeker om deze bijwerking uit te sluiten. Een andere tip die ik nog wil geven is dat ikzelf ook vaak ben vergeten om de camerariem te alten wapperen in de wind. Ook bij het fotograferen met een statief kan zoiets als dit kleine detail trillingen veroorzaken die je wilt voorkomen. Zorg er dus voor dat je camerariem om je statief gewikkeld zit zodat de wind er geen invloed op heeft.
4- Vergeet deze technische details niet.
Nou heb je rekening gehouden met de adviezen die ik heb gegeven om elke trilling te voorkomen, maar helaas. De foto lijkt toch nog bewogen en je snapt niet waar dat vandaan kan komen. In dat geval is het goed om te realiseren dat er ook technische details zijn die trillingen op je camera kunnen overbrengen. Het kan namelijk voorkomen dat de beweging van het opklappen van de spiegel ook trillingen op de camera overbrengt. In de meeste camera’s heb je dan de optie om de spiegel op te klappen. Raadpleeg hiervoor even de handleiding van je camera omdat het ergens terug te vinden is in het menu. Zorg dat de camera helemaal ingesteld en scherpgesteld staat voordat je de spiegel opklapt. Zonder spiegel kun je immers niets meer zien door je zoeker.
Een ander belangrijk detail is dat sommige camera’s en objectieven zijn voorzien van een beeldstabilisator. Ideaal natuurlijk om te gebruiken wanneer je uit de hand wilt fotograferen maar we hebben ze niet nodig. Uit dus met die stabilisatoren die onze bewegingen compenseren, ze kunnen trillingsonscherpte veroorzaken die we niet willen zien. Als we in het donker op statief fotograferen heeft deze stabilisator geen functie. Hij kan zelfs onbedoeld voor trillingsonscherpte zorgen als hij een beweging gaat compenseren die eigenlijk niet gemaakt wordt.
Zoek een onderwerp in je compositie om je autofocus op scherp te stellen
5- Hoe stel je scherp in het donker
Wanneer je door het oculair van je camera kijkt zal je opvallen dat het bij weinig licht er een punt is dat je niet meer scherp kunt stellen. Doordat we met lange sluitertijd vaak in het donker fotograferen is dat best wel even een dingetje om rekening mee te houden. Een digitale camera is voorzien van automatische scherpstelling, ook wel Autofocus (AF) genoemd. Het Autofocus systeem stelt scherp door te zoeken naar contrast in het beeld. Door de ontspanknop van de camera half in te drukken activeer je de Autofocus (AF). Pas als je de knop helemaal indrukt maakt de camera een foto.
Je camera stelt altijd scherp op 1 punt. Alles wat zich in hetzelfde vlak bevindt als dit punt is scherp. In het donker ziet de Autofocus echter geen contrast genoeg om automatisch te kunnen scherpstellen! In dat geval kunnen we de camera ook laten scherpstellen op een ander door ons gekozen focuspunt. Door de zoeker van de camera zie je een aantal puntjes. Door een van deze punten precies zo te leggen in je compositie dat de camera contrast kan waarnemen zal die automatisch kunnen scherpstellen. Je zul dan zien dat de camera zo’n focuspunt rood laten oplichten als het scherp is en je kunt afdrukken. Als het scherpstellen op deze manier niet lukt dan is het misschien handig om over te gaan op het handmatig scherpstellen (MF)
6- Wat moet ik doen met mijn ISO
Normaal gesproken is de stelregel dat je de ISO-waarden zo laag mogelijk houdt wanneer je gebruik maakt van een statief. Je voorkomt zo teveel ruis in de foto die achteraf maar moeilijk is weg te werken. Fotograferen met lange sluitertijd is soms ook afwegingen maken en in dit geval is het advies juist om de ISO te verhogen. Met de komst van de modernere camera’s is de ruis in een foto steeds beter onder controle te krijgen en dat geef juist extra mogelijkheden.
Het verhogen van de ISO-waarden heeft bij nachtfotografie namelijk als meerwaarde dat je camera ook gevoelig wordt voor de kleinste sterren. Afhankelijk van de wekelijke duisternis is het advies om rond de ISO 800 te gebruiken bij veel lichtvervuiling (wat we nogal eens tegenkomen in Nederland). Wil je de uitdaging aan om de melkweg in beeld brengen dan kun je ervoor kiezen om ISO 3200 gebruiken voor de kleinste details.
Straatlantaarns gaan opeens stralen als sterren en een extra dimensie toevoegen in je foto’s
7- Sterretjes met mijn diafragma
Ik ga ervan uit dat je de nodige basis kennis hebt hoe het diafragma van je camera werkt. Vaak krijg ik wel de vraag hoe ik de lichtbronnen in mijn foto’s tot stralende sterretjes om wet te toveren. Het antwoord is het gebruik van een grotere diafragma-waarde ! Door ‘diffractie’ (lichtbreking van fel licht door een kleine diafragma opening) ontstaan die karakteristieke lichtsterretjes. Mijn advies is dan ook om te beginnen met een diafragma van rond de f/11 en ga spelen met de scherptediepte. Hoe donkerder en hoe wijder de compositie des te meer ik de diafragma waardes opschroef voor een optimaal resultaat.
8- Lange sluitertijd in de manuele stand
Wie met een lange sluitertijd wil fotograferen kan beter meteen naar de M-stand omschakelen. Je kunt hier zowel sluitertijd als diafragma met de hand instellen naar je eigen voorkeuren. Voor lange sluitertijden willen we sluitertijden hebben die langer zijn dan enkele seconden. Er is in de M-stand echter een beperking want waarschijnlijk kom je niet verder dan maximaal 30 seconden. Wie zijn sluitertijd langer wil hebben zal verder door moeten draaien om de B-stand (van ‘Bulb’) te ontdekken. Met deze optie op je camera kun je grens van 30s passeren en tot het oneindige je sluitertijd open houden. Maak je trouwens niet al te druk over de exacte duur van de belichting. Op een belichtingstijd van vijf minuten maakt een minuut meer of minder niet zoveel uit.
De bulb stand is een creatieve handigheid die de ruimte geeft om te experimenteren. Een lange belichtingstijd betekent automatisch dat alles wat in beeld beweegt, onscherp wordt afgebeeld. Dat kan heel mooie effecten geven. Denk aan het streperige effect van stromend water, voortrazende wolken, rijdende auto’s of een voorbijganger op een verder scherpe foto. Zulke foto’s lijken misschien makkelijk te maken, maar vergis je niet! Pas achteraf zie je of het bewegingspatroon een mooi onderdeel van de compositie vormt. Je hebt dus wel een beetje ervaring en vooral veel verbeeldingskracht nodig om een echte topfoto te maken.
Gebruik de omgeving en een zonsondergang voor meer dynamiek
Wees niet bang en durf te experimenteren
Avondfotografie of het fotograferen met lange sluitertijd is vooral experimenteren en heel veel doen!!! Ga naar buiten en begin elk moment dat je inspireert in beeld te brengen, daag jezelf uit en zoek de grenzen van de mogelijkheden op. Je zult merken dat je de omgeving opeens door andere ogen gaat bekijken. De dynamiek van een stad of omgeving is ‘s avond totaal anders dan overdag en daagt je uit om bewuster te zijn van wat je vastlegt. Fotograferen met lange sluitertijden vraagt om meer voorbereiding en geduld dan overdag fotograferen maar levert dan ook spectaculairdere resultaten.
Bereidt jezelf goed voor door op het internet op onderzoek te gaan en zoek afbeeldingen met verschillende perspectieven van je fotolocatie. Gebruik je eigen creativiteit om invulling te geven aan je verbeelding en de bovenstaande tips om een betere foto te maken met lange sluitertijd. Is het de foto nog niet helemaal geworden zoals je voor ogen hebt, ga dan vaker terug naar dezelfde locatie en kijk wat er verandert. Neem de tijd om te leren kijken en te registreren, gebruik de veranderende omstandigheden op je locatie in je voordeel en breng ze in beeld. Probeer te verbeelden wat beweging in je foto toe kan voegen en leer te anticiperen op wat komen gaat. Een zonsondergang, de lichtstrepen van een bus of een bewegende massa mensen in een winkelstraat tijdens koopavond, het kan allemaal zolang je maar durft te experimenten.
Veel plezier!!
